Dit kleine geschilderde paneel laat een tafereel zien van de legende van Sint Bernardus, die erg populair was in Cisterciënzer kringen, waar hij de aanstichter was van hervormingen. Het gaat om het mirakel van Châtillon-sur-Seine, waarbij de heilige maagd Maria zou hebben aangeroepen, zeggende “Laat mij zien dat Gij mijn moeder zijt’. En deze zou een straal melk uit haar borst hebben laten terechtkomen in de mond van de Heilige Bernardus…
De Maagd Maria, gezeten onder een luifel van Venetiaans fluweel houdt voorzichtig het Kind vast op haar schoot. De Heilige Bernardus draagt een cisterciënzer kostuum, en heeft een opengeslagen boek in zijn linkerhand, ongetwijfeld de Cisterciënzer ordesregel, het kruis van de abdij voorzien van een sudarium aan de rechterkant. De invocatie “Monstra te esse matrem” staat erbij. De figuren staan op de voorgrond, los van het mooie heuvelachtige landschap op de achtergrond, dat gedomineerd wordt door een gotische abdij met kloostergebouwen bovenop een klip, in de buurt waarvan twee religieuze figuren met elkaar in gesprek zijn. Zoals het geval is in de meeste schilderingen van de Vlaamse Primitieven wordt de hoge horizon verlicht door een stralend aureool.
Het mirakel heeft hier een van zijn meest poëtische en geraffineerde interpretaties gekregen. Daarvan getuigt vooral het gepersonifieerde gezicht - misschien een portret - van Sint Bernardus.
Albert Lemeunier
